Raadselachtig, regels voor zelfstandigen en opdrachtgevers

Zelfstandigen (ZZP’ers) zijn er in Nederland inmiddels in grote getale, meer dan een miljoen zelfs. Als zelfstandige verricht je arbeid, maar je ontvangt geen loon. Voor het verrichten van de werkzaamheden verstuur je een factuur. Je genereert omzet en bent bijvoorbeeld verantwoordelijk voor afdracht van btw.  

Er is de laatste jaren veel te doen om zelfstandigen, met name over de vraag of ze wel écht zelfstandig zijn en niet feitelijk werknemer. Voor werknemers geldt het arbeidsrecht en daarin staan veel bepalingen dwingend en beschermend. Die bepalingen worden omzeild als je jezelf zelfstandige noemt, maar het feitelijk niet bent. 

Wetgeving

De wetgeving is er de afgelopen jaren voor opdrachtgevers en zelfstandigen niet duidelijker op geworden. Van de VAR zijn we naar de Wet DBA gegaan, waarbij gewerkt wordt met modelovereenkomsten. Per 1 januari 2021 staat er weer nieuwe regelgeving op stapel. De Wet Minimumbeloning Zelfstandigen en Zelfstandigenverklaring. 

Voor nu geldt de Wet DBA dus nog. De belastingdienst is sinds oktober 2019 gestart met verscherpt toezicht op arbeidsrelaties die niet als zelfstandig zijn aan te merken. Per 1 januari 2020 gaat de Belastingdienst ook daadwerkelijk meer handhaven, zoals het opleggen van correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes. En dan alleen bij opdrachtgevers die als kwaadwillend worden gezien. Dus als sprake is van opzettelijke schijnzelfstandigheid of als je had kunnen weten dat feitelijk sprake is van een dienstverband waarvoor de regels van het arbeidsrecht gelden.   

Blijkt bij een controle dat sprake is van een arbeidsovereenkomst, maar is geen sprake van kwaadwillendheid, dan handhaaft de belastingdienst nog niet. Je krijgt dan aanwijzingen om te zorgen dat sprake is van zuivere opdracht voor een zelfstandige of je dient de arbeidsrelatie als arbeidsovereenkomst te verwerken in de aangifte. Na een termijn van 3 maanden wordt gecontroleerd of de aanwijzingen goed zijn opgevolgd. Is dat niet het geval, vindt alsnog handhaving plaats. 

Modelovereenkomst

De modelovereenkomst op basis van de Wet DBA is bedoeld om duidelijkheid te verschaffen over de vraag of sprake is van een arbeidsrelatie in de zin van werkgever of werknemer, of niet. In de basis is geen sprake van een arbeidsovereenkomst als aan ten minste één van de drie volgende voorwaarden is voldoen. 

• De zelfstandige mag zich zonder problemen laten vervangen door een ander;

• Er is geen sprake van een gezagsverhouding, dat wil zeggen de zelfstandige hoeft geen bevelen van de opdrachtgever op te volgen;

• De zelfstandige krijgt geen loon voor de door hem verrichte werkzaamheden.

Let op, de inhoud van de overeenkomst van opdracht (al dan niet opgesteld aan de hand van een modelovereenkomst) moet wel overeenkomen met de werkelijkheid. Dus met andere woorden, als de modelovereenkomst keurig vermeldt dat geen sprake is van een gezagsverhouding, terwijl dit niet klopt met de dagelijkse gang van zaken, dan loop je alsnog een risico dat de belastingdienst schijnzelfstandigheid aanneemt. De werksituatie is dan vergelijkbaar met die van werknemers. 

Indicaties belastingdienst

Indicaties die de belastingdienst hiervoor hanteert, zijn bijvoorbeeld: als je maar één opdrachtgever hebt, eerst als werknemer en nu als zelfstandige precies hetzelfde werk doet, geen eigen werkmateriaal gebruikt, aan werktijden gebonden bent, werkt met een handboek, vakantiedagen moet aanvragen, moet deelnemen aan interne cursussen en meedoet aan personeelsuitjes. 

IK helpt je bij het maken van afspraken en zorgt voor duidelijkheid! Heb je als zelfstandige vragen over jouw positie? Of heb je als opdrachtgever vragen over het inschakelen van zelfstandigen of andere vormen van samenwerking? Neem contact op met IK.